Het werkende dier

Weblogbericht | 28-04-2021 | Jong RDA

Op 24 januari werden politieagenten tijdens rellen in Eindhoven bekogeld met messen en vuurwerk. Ook de bereden politie, de politie te paard, werd belaagd. In het tumult schrok een politiepaard zo van het vuurwerk, dat hij (politiepaarden zijn meestal ruinen) uitgleed. Video’s hiervan overspoelden al snel social media, waar mensen vol afschuw reageerden, en terecht.

RTL Nieuws meldde de volgende dag dat het paard het goed maakte. Hij kreeg een aantal extra controles en verzorging en mocht daarna genieten van een rustdag in de wei. Dat is echter niet genoeg voor veel dierenliefhebbers en dierenorganisaties. Wat hen betreft moeten alle politiepaarden gaan genieten van hun pensioen. Enkele dagen na het geweld in Eindhoven zijn verschillende online petities gestart, waarbij de meest populaire petitie, die oproept om geen dieren in te zetten tijdens demonstraties, inmiddels meer dan 16000 handtekeningen bevat. Naast uiteraard het afgrijzen over het gebruik van geweld tegen deze dieren, is de gedachtegang hier ook dat dieren niet voor de politie kiezen. Zij trekken niet bewust een uniform aan om de wet te handhaven. Politiepaarden (en honden) hebben dus geen keuze. Mogen mensen dit werk wel van ze vragen?

Deze vraag is op allerlei ethische niveaus te beantwoorden. Dieren worden natuurlijk al tijden gebruikt of ingezet door mensen, waarvan de veehouderij het meest duidelijke voorbeeld is. Veel mensen hebben dus al nagedacht over het gebruik van dieren door de mens. Maar hoe zit het met “het werkende dier”? Naast politiehonden en -paarden, vallen ook hulphonden, manege- en therapiepaarden en assistentiehonden, zoals bijvoorbeeld blindengeleidehonden, hieronder. Praktisch gezien moeten deze dieren aan allerlei eisen voldoen, denk aan uiterlijke kenmerken (een politiepaard moet bijvoorbeeld groot zijn) of karaktereigenschappen (een hulphond moet sociaal zijn). Maar gaat een dier met plezier naar zijn of haar werk?

De literatuur over hulpdieren, die onder andere ingezet worden bij therapie, noemt dat de dieren in goede gezondheid dienen te zijn, zowel fysiek als emotioneel, en dat zij de therapie ook leuk moeten vinden. De zogenaamde handler, degene die met het dier werkt, dient goed de signalen van het dier in de gaten te houden en dient daar dus ook voor opgeleid te zijn. Binnen het praktijkveld waarin hulpdieren worden ingezet, zijn allerlei regels over hoe lang een dier achter elkaar mag werken en in welke omstandigheden. Een heikel punt is wel dat deze regels niet formeel binnen de wet vastgelegd zijn (‘uitgezonderd een aantal algemene bepalingen in de ‘Wet Dieren’).

Op het gebied van het welzijn van hulpdieren is nog weinig onderzoek verricht. Clark en collega’s konden in hun literatuurstudie uit 2020 negen onderzoeken vinden, die uiteenliepen wat betreft de context waarin de hulpdieren onderzocht werden. Politiedieren zaten hier helaas niet bij, het waren veelal dieren die voor therapie ingezet worden. Daarnaast liep de manier waarop welzijn gemeten werd, uiteen. In sommige onderzoeken werd bijvoorbeeld naar het hartritme gekeken, maar soms werd ook het gedrag van het dier geobserveerd, of werden cortisolwaarden gemeten in speeksel. Zodoende zijn er dus onderzoeken die een positief, neutraal, en heel soms ook helaas een negatief beeld van het welzijn van hulpdieren (in dit geval honden) laten zien. Het overgrote deel van de onderzoeken geeft echter een neutraal of positief beeld. Dat lijkt overeen te komen met wat veel professionals beweren die in de hulpverlening met dieren werken, namelijk dat hun dier het werk écht leuk vindt. Samen met de (niet formeel vastgelegde) regels die in het vak gelden, is dat waar we op moeten varen. De tendens lijkt te zijn: We kunnen het ze niet vragen....maar we kunnen wel goed naar ze kijken. En geen vuurwerk gooien, dat helpt ook.